Een goed ontwerp, wat kan ik daar van genieten. Of het nu gaat om een stad, gebouw of alledaags voorwerp, je ziet en voelt dat het met liefde en aandacht is gemaakt. Hét ultieme meubeldesign walhalla is wat mij betreft het Vitra Design Museum in Weil am Rhein. Afgelopen week zag ik hier ontwerpen van o.a. Ray en Charles Eames, Mies van der Rohe en Verver Panton. De meubelstukken die zij decennia geleden ontwierpen waren destijds controversieel en werden gezien als baanbrekende productinnovaties. Nu zijn het klassiekers die iedere zichzelf respecterende designliefhebber in huis wil hebben. Maar wat maakt een klassieker een klassieker? En wat kunnen wij daarvan leren over baanbrekende innovatie?
Van tof ontwerp naar onmisbare klassieker
Of het klassiekerpotentie heeft? Tja, dat weet natuurlijk niemand bij de lancering van een nieuw product of gebouw. De klassieker ontstaat door de tijd heen door alle waardering van kenners en fans. Ze zijn er in alle vakgebieden: architectuur, muziek, toneel of mode. Denk maar aan de Nike Air Max schoen, het Zwitserse zakmes of de Rotterdamse Erasmusbrug.
Een designklassieker start als een uitbrekende rebel. Conformeren naar de bestaande normen? No way! De klassieker-to-be zet een nieuwe standaard. Kortom: het is in eerste instantie vooral een productinnovatie. Zoals Rolf Fehlbaum, directievoorzitter van toonaangevend designbedrijf Vitra, het verwoordt:
“Een klassieker wordt een klassieker, omdat het de strijd wint: Eerst van alle bestaande ontwerpen en daarna van alle nieuwe ontwerpen die hun plek proberen op te eisen. De klassieker komt uit een andere tijd, maar blijft toch eigentijds en actueel. Het is iconisch, zonder iconisch te willen zijn. Het heeft de kwaliteiten van een kunstwerk, zonder kunstwerk te willen zijn. Een klassieker is nieuw totdat een volgende ontwerp uitbreekt en de gangbare normen ter discussie stelt”.
Wat leren designklassiekers ons over productinnovatie?
Designklassiekers worden niet ontworpen als klassieker, maar de productinnovaties komen niet voort uit toeval. Deze vier dingen hebben klassiekers met elkaar gemeen:
1. Iedere klassieker heeft een helder concept.
Voor de Eames stoel was dat ‘een comfortabele stoel van gebogen hout’. Voor Mies van der Rohe’s Barcelona paviljoen en stoel was dat een “less is more” samenspel van lijnen, vlakken en massa’s.
2. Het concept wordt consistent uitgevoerd. Er worden geen concessies gedaan.
Hout in een ergonomische vorm buigen was in die tijd helemaal niet mogelijk. Toch zette Eames door. Nu is de ‘Eames chair’ een wereldwijd begrip. Mies van der Rohe zette met zijn heldere geometrie en detaillering van Mies van der Rohe’s het modernisme op de kaart. Het paviljoen werd na de Barcelona tentoonstelling opnieuw gereconstrueerd en de Barcelona stoel wordt nog steeds gefabriceerd.
3. Topdesigners en hun opdrachtgevers durven te falen en experimenteren.
Niet elk ontwerp wordt een klassieker, sterker nog… de meesten falen. Verner Panton droomde van een stoel gemaakt uit één stuk plastic, wat in de jaren 60 een nieuw en onbekend materiaal was. Na jarenlang experimenteren bracht Panton samen met Vitra de S-stoel op de markt. In 1979 werd de productie van de Panton stoel stopgezet. Het product faalde: het type plastic bleek niet slijtvast en moest worden aangepast. In 1999 wijzigde Vitra wederom het type plastic om te kunnen experimenteren met verschillende kleuren.
4. Bij ieder design is geïnvesteerd in kwaliteit, tot in elk detail.
Eames maakt van kwaliteit zijn standaard. Naast architect was hij ook leider van zijn eigen materiaalonderzoekslab. Hij investeerde in zijn ‘research & development’ afdeling om continu onderzoek te doen naar de mogelijkheden van materiaal en kwalitatief goed uitgevoerde ontwerpen.
Design is dus geen kunst maar een vak. En een vak kun je leren. Ja, ook jij! Wil je weten hoe en wil je ook buiten je eigen kaders denken? We sparren graag eens met je. Fouten maken hoort daar ook bij – doen wij ook! Ben je benieuwd wat Joey heeft geleerd van zijn innoflaters? Lees hier zijn blog.