“Trainer,” zegt het zevenjarige jongetje tegen me, “het lukt me gewoon niet.”
Hij heeft net gezien hoe alle andere voetballertjes in zijn team de oefening (“Schiet drie keer op de lat”) volbrachten, maar hij is de enige die de bal steeds over het doel schiet. Of ernaast.
Ik kijk naar de jongen en herken zijn gevoel. Het gevoel dat je iets niet kunt.
Het gevoel van falen.
Ik loop naar hem toe en zak door mijn knieën in het gras. Onze ogen zijn nu op gelijke hoogte. In die van hem zie ik tranen. Voorzichtig veeg ik de tranen uit zijn ogen en stel hem op rustige toon een vraag. Hij kijkt me aan en fronst. “Nou?” zeg ik. Nu begint hij te glimlachen.
Vijf minuten later staat hij opnieuw voor het doel, deze keer met een vastberaden blik in zijn ogen. Hij schiet. Eén keer, twee keer, drie keer. Vier keer. Een vijfde keer. En dan, bij poging zes: BAM! De bal vliegt tegen de lat. Met een grote glimlach rent de jongen naar zijn vriendjes en begint aan de volgende oefening.
Wat zorgde ervoor dat deze jongen over zijn teleurstelling heen stapte en een nieuwe poging waagde?
Het antwoord is: design thinking.
Serieus, Joey, design thinking in een voetbaltraining?
Ja. En in dit artikel vertel ik wat jij van die voetbaltraining kunt leren om met je bedrijf te kunnen scoren. (Stay with me, ik beloof je een schot tegen de lat ;-)).
Design thinking, wat is het?
Ontwerpbureau Ideo definieert design thinking als een methode voor creatieve probleemoplossing. Eén van de unieke kenmerken van design thinking is de mensgerichte kern. De methode moedigt organisaties aan te focussen op de mensen voor wie zij oplossingen creëren. Dit leidt tot betere producten, diensten en interne processen. Gebruik je design thinking, dan start je niet meteen met de ontwikkeling van een product of dienst, maar met de vraag:
Wie is de mens achter de oplossing?
De vijf stappen van Design thinking
In totaal bestaat design thinking uit vijf stappen:
- empathie
- probleemdefinitie
- ideegeneratie (ideation)
- prototyping
- testen
Oké, Joey, interessant, maar…
Wat heeft dit nu te maken met voetbal?
Heel veel. In mijn voetbaltrainingen pas ik bewust deze vijf stappen van design thinking toe om mijn pupillen gemotiveerd te houden en te sturen op ontwikkeling. Bij de jongen die de lat maar niet raakte ging dat als volgt:
1. Empathie
Ik zette mezelf op zijn niveau en maakte contact met hem. Vertelde hem dat ik begreep hoe hij zich voelde. Het is immers niet leuk als iets niet lukt. Ik gaf hem de ruimte om daar verdrietig over te zijn.
2. Probleemdefinitie
De jongen voelde zich stom en waardeloos. Daardoor werd het steeds lastiger om door te zetten en alsnog resultaten te behalen. Het probleem was dat hij de intrinsieke motivatie miste.
3. Idee generatie
En dus vroeg ik me af: hoe kan ik ervoor zorgen dat hij dit gevoel kwijt raakt en toch een aantal pogingen waagt? Op dat moment stelde ik hem die allesbepalende vraag: “Hoe heb jij vroeger leren lopen en leren praten? Kon je dit meteen al toen je geboren werd? Of heb je dat misschien moeten leren?” Deze vragen stuurden de jongen naar een plek waar zijn zelfvertrouwen ligt. Hij dacht: “Als ik dát kon leren, kan ik dit ook leren.”
4. Prototype/oplossing
Vervolgens maakte ik een afspraak met hem: hij zou nog tien keer proberen om met de bal de lat te raken, en ik zou hem tips geven. Als het na tien keer nog steeds niet was gelukt, was hij vrij en hoefde hij het niet meer te proberen.
5. Testen
Het was mijn aanname als trainer dat de druk om te presteren er bij het spelertje voor zorgde dat het niet lukte. Daarom legde ik de nadruk op het proces (het aantal keren proberen) in plaats van op het doel (de lat raken). Oftewel: ik testte uit of het verlagen van de druk en het minder belangrijk maken van de eindprestatie tot nieuwe resultaten zou leiden. En dat bleek te werken.
Conclusie: door iemands gevoel te erkennen vanuit empathie, openen zich wegen naar nieuwe oplossingen.
De eerste vraag bij iedere voetbaltraining is daarom altijd:
Wie is nu dit zevenjarige kind? Wat wil hij of zij nu écht?
Jouw allereerste vraag in het contact met klanten voor wie je het volgende business model ontwerpt, zou dus moeten zijn:
Wie is deze klant? Wat wil hij of zijn nu écht?
Op dat moment benader je de situatie als een design thinker: je begint met het bepalen van de mens achter je oplossing.
Klinkt gemakkelijk, niet waar?
Helaas is het moeilijker dan je denkt. Vooral omdat wij als mens heel snel denken dat we heus wel weten wat er in de ander omgaat. Dit is echter altijd gebaseerd op aannames. Zorg er daarom voor dat je die aannames zo goed mogelijk checkt, en stem daar vervolgens je werkwijze op af.
Ik deed dat door te kijken op de website van de KNVB. Daar vond ik een lijstje kenmerken van achtjarige kinderen: kinderen van deze leeftijd willen spelen, hebben weinig geduld, willen de bal hebben, werken niet samen, zetten veel aanwijzingen om in ‘niet-daden’, leren door herhaling, krijgen graag aandacht en hebben behoefte aan routine en structuur.
Veldwerk
Als ik op de sportvelden loop, zie ik regelmatig jeugdtrainers die snel wisselen tussen oefeningen en weinig uitleg geven over het waarom van een oefening. Ook zitten de kinderen vaak in het gras, omdat ze moeten wachten tot ze op mogen. Ik dacht: dit kan anders en effectiever. En dus bracht ik al mijn ideeën samen in drie criteria voor de perfecte voetbaloefening:
1. Creëer balcontacten
Een zevenjarige wil maar één ding: de bal. Als ik een oefening bedenk zorg ik dat een speler zo vaak mogelijk de bal raakt. De speler hoeft dan niet geduldig te zijn; hij mag spelen, en hoeft lekker niet samen te werken. De speler staat maximaal centraal.
Jij mag je klanten ook lekker laten spelen met de bal. We denken soms dat we alles voor onze klanten moeten oplossen. No way! Als ik een ideation workshop faciliteer krijgt mijn klant huiswerk. Dit spelen met de materie zorgt tijdens een workshop voor betere discussies, interacties en dus kwalitatief betere oplossingen. En daar is je klant écht wel blij mee.
2. Zorg voor progressie
Het doel van trainen is leren. Daarom zet ik mijn trainingen progressief op: van makkelijk naar moeilijk. De speler wordt hier blij van. Ik daag hem in een veilige structuur uit om stap voor stap te leren.
Een directeur deelde recent met me:
“Een project verkopen lukt nog wel, maar het lukt ons niet om duurzaam voor onze klanten te werken”.
Ik vertelde hem dat ze hun dienstverlening misschien progressief moesten opzetten: eerst het gemakkelijke probleem oplossen (eerste project), dan steeds moeilijkere. Zo blijf je relevant voor je klant.
3. Stuur op succeservaringen
Voetbalspelertjes vinden erkenning belangrijk. En zeg nou zelf: wie niet? Daarom laat ik de spelers zoveel mogelijk successen ervaren. Ze mogen oefeningen voordoen en elkaar feedback geven. Zo krijgen ze zelfvertrouwen en durven ze moeilijkere oefeningen te doen. Het resultaat: ze worden stap voor stap steeds beter.
Jouw klanten willen ook beter worden. Ken jij hun doelen? Helpt jouw product of dienst hen deze te bereiken? Als het antwoord op deze vraag een volmondig ‘ja’ is, kun jij jezelf voor hen onmisbaar maken. Je wordt dan namelijk onderdeel van hun succes.
Bovenstaande drie criteria gebruikte ik voor het ontwerpen van de perfecte voetbaloefening.
Vergelijk de twee dribbeloefeningen hieronder:
Voetbaloefening 1
Voetbaloefening 2
Wat valt je op?
Bij oefening 1 moeten acht spelers door vijf pionnen dribbelen. Terwijl twee spelers de oefening doen, moeten zes spelers wachten. Deze spelers krijgen dus geen aandacht. Ze mogen niet spelen. Ook is er te weinig afwisseling. De spelers worden te weinig geprikkeld.
Oefening 2 is veel beter. Hier werken vier spelers tegelijkertijd aan dezelfde oefening. Er is geen wachtrij en dus heeft iedereen veel balcontact. Daarnaast is de oefening progressief opgezet. De eerste rij pionnen staat verder uit elkaar dan de tweede rij. De oefeningen (ik noem dit in de praktijk ‘levels’, omdat de spelertjes die term herkennen uit computerspellen) gaan van makkelijk naar moeilijk. De succeservaringen van de spelers vergroten hun zelfvertrouwen. En doordat het volgende level steeds net buiten hun comfortzone ligt, leren de spelers hier het meest.
Design thinking = andermans voetbalschoenen
Het geheim van een goede training is dus niet alleen de trainingsmethode, de tactiek of het talent van de spelers.
Nee, het geheim is: empathie.
Het vermogen om je in de belevingswereld van een ander te verplaatsen.
Als je empathisch bent laat je je eigen overtuigingen, gevoelens en ideeën los. Je probeert te voelen hoe het zou zijn om in andermans schoenen te staan (voetbalschoenen in dit geval). Deze wijziging van perspectief is krachtig, en levert vaak verrassende inzichten op. En juist deze inzichten zijn niet alleen cruciaal voor het ontwerp van een succesvolle voetbaltraining, maar ook voor productontwikkeling of een nieuw business model.
Het is dus niet toevallig dat empathie de hoeksteen is van de innovatiemethode design thinking.
Ook zo’n zin om te scoren?
Of je nu wel of niet iets met voetbal hebt, de moraal van dit verhaal is: de kracht van succesvolle teams ligt in de mensgerichte kern. En net zoals ik die voetbalspelertjes niet kan motiveren om slecht ontworpen oefeningen te volgen, zo kun jij ook niet langer lukraak een nieuw product ontwikkelen en dat met alle marketingmacht bij je gebruikers door de strot duwen.
Als jij de Messi of Ronaldo van de business wereld wil zijn (en dat wil je) overweeg dan design thinking. Begin de eerstvolgende keer dat je wil innoveren – met een business model, product of dienst – met het stellen van de volgende vragen:
- Weet ik eigenlijk wel wie de mens achter mijn gebruiker is?
- Weet ik wat het kernprobleem van deze gebruiker is? Waar heeft hij of zij nu echt last van?
- Wat betekenen deze inzichten voor het ontwerp van mijn product of dienst?
- Welke out of the box-oplossing bied ik mijn gebruiker aan?
Want of het nu voetbal of het bedrijfsleven is: degene met de beste techniek, wint de wedstrijd.
En wie wedstrijden wint, wint de competitie.
Vind je het interessant om te weten hoe wij design thinking inzetten bij onze klanten neem dan contact op. Ik ben benieuwd naar je uitdaging.
Tot Friday!
Jip werkt als projectmanager en business innovator bij Friday out of the Box. Hier ondersteunt zij de consultants met de planning, creatieve conceptontwikkeling, klantonderzoek en het visualiseren van innovatieve oplossingen in (digitale) prototypes. Jip heeft een passie voor ontwerp.