Yes! Je hebt er zin in. Als chief innovation officer ga je de innovatie binnen je organisatie aanjagen. Een uitdagende, maar niet onmogelijke klus. Je maakt een winnende innovatie strategie, stelt een topteam samen en bestudeert de laatste creatieve methoden, zoals Design Thinking en de Google design sprints.
So far, so good. Maar tussen al je enthousiaste ideeën door, klinkt ineens een zacht stemmetje:
- Wat als het misgaat?
- Wat als jouw geweldige business model niet levensvatbaar blijkt?
- Wat als de CEO en CFO je project te risicovol vinden?
- Wat gebeurt er… als JIJ faalt?
Zakelijk vs persoonlijk risico
Sure, falen hoort bij succesvolle innovatie. Maar als directeur heb je wel met twee soorten risico’s te maken: het zakelijk en persoonlijk risico. Die twee brengen dilemma’s met zich mee.
Zakelijk risico
Innovatie-investeringen kosten veel geld. Je huurt bijvoorbeeld externe consultants of ICT-programmeurs in, of hebt een nieuwe software-licentie nodig. Maar juist bij innovatie staat daar niet de zekerheid van een financiële opbrengst tegenover. Je maakt dus – op korte of lange termijn – minder winst: een zakelijk risico.
Persoonlijk risico: 4 typen
Terug naar dat zachte stemmetje. Dat ontstaat doordat je als directeur ook een persoonlijk risico neemt. Jij kunt, als mens, schade oplopen. Er zijn vier typen persoonlijke risico’s die in dat stemmetje doorklinken:
1. Werkloosheid
Yep, als directeur met een innovatieportfolio kun je je werk verliezen. Bijvoorbeeld wanneer je ontslagen wordt door een aandeelhouder die alleen naar financiële resultaten op korte termijn kijkt. Dat risico wordt reëler als je veel ‘mislukte’ innovatieprojecten aanstuurt. Kom je op straat te staan, dan is het de vraag hoe snel een andere directie iemand met het label ‘faalbaas’ aanstelt.
2. Sociale exclusie
Je kunt ook reputatieschade oplopen. Stel dat je programma mislukt – willen vrienden, kennissen en zakelijke relaties dan nog met je omgaan? Nodigen ze je nog uit voor borrels, diners en events? Sociale exclusie (sociaal contact verliezen) kan voor jou als innovatiedirecteur een persoonlijk risico zijn.
3. Persoonlijke aansprakelijkheid
Ook mogelijk: dat je persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld. Bijvoorbeeld voor bedrijfsschade, laster, identiteitsdiefstal of ander onethisch handelen. Zo wordt Martin Winterkom, voormalig CEO van Volkswagen, ervan verdacht een grote rol te hebben gespeeld in dieselgate: de manipulatie van autosoftware om door emissietests te komen.
Volgens The Financial Times wil het bestuur nu weten of Winterkom aansprakelijk kan worden gesteld voor 26 miljard euro aan bedrijfsschade. Winterkoms ontvangen salaris en pensioen staan dus op het spel.
4. Financieel risico
Je hebt als directeur vaak een goed salaris, plus een bonus- en pensioenregeling. Misschien heb je zelfs aandelenopties. Een mooi pakket met voordelen, waarmee je je pensioen kunt aanvullen of kunt sparen voor de studie van je kinderen.
Maar, mislukte innovatieprojecten kunnen de waarde van een bedrijf op korte termijn verlagen. Hierdoor daalt ook de waarde van je aandelenpakket. Slecht nieuws voor de studiepot van je kinderen.
De risicoparadox
Als directeur kun je een risicoparadox ervaren. Dat zit zo: op lange termijn verlaagt innovatie zakelijke risico’s, want nieuwe producten of diensten borgen toekomstige winstgevendheid. Een reden dus om risicovol te handelen.
Tegelijkertijd nodigen je persoonlijke risico’s juist uit tot een ‘safe game’. Daarmee behoud je je baan en sociale relaties, ben je minder aansprakelijk en blijft je financiële situatie stabiel. De paradox? Wanneer je je persoonlijke risico’s beperkt, gaat het zakelijk risico omhoog – en andersom.
3 tips voor directeuren
Misschien levert de risicoparadox je een intern conflict op. Wat nu? Hoe zorg je dat de angst voor persoonlijke schade je ondernemersgeest niet in de weg staat? Hieronder vind je drie tips die je kunnen helpen.
Tip 1: haal je ‘Stinky Fish’ tevoorschijn
Hyper Island is een creatieve business school. Hier ontwikkelden ze de ‘Stinky Fish’-methode, een speelse manier om met lastige situaties om te gaan. Een Stinky Fish is een vis in je zak die steeds erger gaat stinken zolang je hem niet tevoorschijn haalt.
Als directeur is jouw stinky fish misschien dat je vreest voor je inkomen als je risicovolle innovatieprojecten aanstuurt. Trek die vis eens uit je zak en gooi ‘m op de directietafel. Zeg bijvoorbeeld:
‘Dames en heren, ik kijk echt uit naar mijn nieuwe rol als directeur innovatie. Maar het kan zijn dat ik te weinig risico’s neem omdat ik mijn inkomen verlies als ik faal.’ Wedden dat je mededirecteuren je helpen?
Tip 2: houd je aan de wet
Je hebt in het voorbeeld van Volkswagen gelezen dat innovatie kan leiden tot juridische conflicten. Natuurlijk kun je de software van Volkswagen ook zien als een innovatieve manier om door de emissietests te komen. Maar het overtreden van wettelijke grenzen is een no-go. Als je het aansprakelijkheidsrisico wilt beperken, blijf aan de goede kant van de wet.
Tip 3: spreid je risico’s met een innovatieportfolio
Je hoeft geen onnodige risico’s te lopen. Zorg er in ieder geval voor dat je je financiële risico’s zo veel mogelijk spreidt. Ontwerp een innovatieportfolio met zowel laag- als hoogrisico projecten. De projecten met een laag risico leveren je successen op. Deze geven je de ruimte om een keer te falen. De manier waarop je met persoonlijke risico’s omgaat, kan van grote invloed zijn op het langetermijnsucces van je organisatie.
Als dit artikel waardevol voor je is, lees dan ook:
- Hoe verhoog je creatief zelfvertrouwen? Over idee generatie en lef om te experimenteren. Met 5 tips om direct mee aan de slag te gaan.
- Hoe Jumbo Maritime innoveert in een branche die niet even zijn koers verlegd. Over hun innovatieportfolio en wat dat oplevert.
We wensen je veel succes met het vernieuwen van je business.
Tot Friday!
Joey Gonesh & Marc Vollebregt
Jip werkt als projectmanager en business innovator bij Friday out of the Box. Hier ondersteunt zij de consultants met de planning, creatieve conceptontwikkeling, klantonderzoek en het visualiseren van innovatieve oplossingen in (digitale) prototypes. Jip heeft een passie voor ontwerp.