The creative escape is een creatieve techniek die je helpt om je eigen aannames uit te dagen. In een serie blogs beschrijf ik elke week één van mijn favoriete creatieve technieken om ideeën te genereren. Vorige week schreef ik over Apple Drawing, een warming-up techniek om te divergeren. Deze week staat een hele effectieve techniek centraal om out-of-the-box te denken: the creative escape.
Daag je aannames uit
Een nieuw product bedenken, service ontwikkelen of verdienmodel ontwerpen? Wat je uitdaging ook is, je hebt altijd te maken met aannames: iets wat je denkt of vindt zonder het zeker te weten.
Aannames zijn aanwezig bij alles wat we doen en leveren, als je niet oplet, ook echt schade op. Zeker bij innovatieprojecten. Aannames leiden tot een verspilling van tijd en geld, conflicten, moeilijke samenwerking en ontevreden klanten om maar een paar risico’s te noemen.
Niets is onmogelijk
Goede ontwerpen dagen aannames uit. Een voorbeeld van een aanname is bijvoorbeeld dat een blok beton niet kan zweven. Ontwerpers Ralph Nauta en Lonneke Gordijn hebben dat uitgedaagd en laten een groot blok beton zweven in het Stedelijk Museum van Amsterdam. Hun nummer 1 regel is: ‘niets is onmogelijk’. Het is de kunst om een manier te vinden om te ontsnappen aan aannames. Daar gebruik je the creative escape voor.
The creative escape, wat is het?
The creative escape is een creatieve techniek die wij gebruiken in ontwerptrajecten en tijdens innovatie workshops. Met the creative escape ontsnap je aan wat vanzelfsprekend is door je aannames uit te dagen. Zo ontstaan de beste creatieve ideeën.
The creative escape, zo werkt het
Tijdens mijn training Design Thinking laat ik deelnemers deze techniek ervaren met de opdracht om een tafel, of andere voorwerp, te ontwerpen in 5 minuten. Deze techniek kun je online net zo makkelijk faciliteren als in een fysieke workshop.
Wat heb je nodig?
Het enige dat de deelnemers nodig hebben is een stift en papier om te schetsen. Zorg voor een centrale plek om alle bijzondere ontwerpen te bekijken en erop te reflecteren. Fysiek doe je dat op een flipover en online op een digitaal whiteboard, zoals Mural.
Stap 1: Bedenk met elkaar 3 tot 5 eigenschappen die essentieel zijn voor je ontwerp. Eigenschappen waar niet over valt te twisten. Dat zijn je grootste aannames.
In het geval van een tafel:
A. Je kunt iets op een tafel zetten.
B. Je kunt aan een tafel zitten.
C. Een tafel bestaat uit een tafelblad en poten.
Stap 2: Daag dan die eigenschappen uit met ‘Wat als…’
A. Wat als … je er niets op kunt zetten?
B. Wat als… je er niet aan kunt zitten?
C. Wat als… de tafel niet bestaat uit een tafelblad en poten?
Stap 3: Bedenk ideeën bij de ‘Wat als…- vragen’
A. Als je er niets op kunt zetten maar wel iets in kunt leggen dan krijg je een soort opruimtafel met mallen. Of tafel waarin je iets moois kan zien. Of de tafel is schuin zodat dingen er bewust af rollen; een soort glijbaantafel, zodat voorwerpen zichzelf opruimen.
B. Als je er niet aan kunt zitten dan kun je er wel aan liggen. Dat wordt het een ligtafel voor een luie zondag. Het kan ook een actieve vergaderstaantafel zijn of een bewegende tafel die je activeert om te spelen zoals een voetbaltafel of een pingpongtafel…
C. Als de tafel geen poten heeft die op de grond staan dan kunnen we hem met haken aan de muur bevestigen. Of aan het plafond. Of om je nek als een soort meeneemtafel. Wat als we een groot computerbeeldscherm in de plaats van het tafelblad gebruiken, of een bak met water…?
Kijk, zo ontstaan out-of-the-box-ideeën.
Creatieve ontwerpen voor tafels tijdens een online workshop
The creative escape in het hoger onderwijs
Het uitdagen van vanzelfsprekendheden doe je ook in veel complexere ontwerpopgaven dan een nieuwe tafel. Een aantal jaar geleden leidde ik een innovatieproject bij Hogeschool Inholland. We hebben aannames blootgelegd over de organisatie van het onderwijs. Enkele voorbeelden:
- Onderwijs vindt plaats in een apart gebouw, los van de praktijk.
- Er staat een docent voor de groep.
- In een klaslokaal of een collegezaal.
- Met een (powerpoint-)presentatie.
Experimenten
We zetten een serie experimenten op om deze aannames uit te dagen. Het onderwijs is uit de onderwijsgebouwen gehaald en verplaatst naar broedplaatsen en startuppanden. Ook is een netwerk van docenten, studenten en ondernemers opgezet om samen aan projecten te werken.
Uit deze experimenten ontstaan innovatieve onderwijsprogramma’s. Op de foto links zie je een poster van het Handshake Festival, één van de projecten. Rechts zie je studenten van Hogeschool Inholland aan het werk in startup pand B. Amsterdam. 
Jouw creative escape
Als je langere tijd in dezelfde omgeving werkt is het lastig om dingen niet als vanzelfsprekend te zien. Het is de kunst om die aannames te blijven herkennen. Neem de tijd en de moeite om te benoemen wat normaal wordt gevonden in jouw omgeving en kijk of dat uitnodigt voor een ‘Wat als…-vraag’.
Lukt dat niet? Vraag dan iemand van buiten jouw organisatie om advies. Je kunt veel inspiratie halen uit een gesprek met iemand die er helemaal (nog) geen verstand van heeft.
In mijn volgende blog laat ik nog een creatieve techniek zien die je helpt om op een andere manier naar het probleem of de uitdaging te kijken: het alter ego.
Nieuwe creatieve technieken leren?
Ik ben heel benieuwd naar de creatieve technieken die jij toepast. Leuk als je voorbeelden of inspiratie mailt naar fieke@fridayoutofthebox.nl. Zelf aan de slag met creativiteit en innovatie? Check dan de training Design Thinking Fundamentals of download onze ultieme gids met 101 technieken voor idee generatie voor meer inspiratie.
Tot Friday!
Fieke Sluijs is ontwerper, trainer en facilitator. Ze werkt bij innovatiebureau Friday out of Box en verschillende organisaties in de publieke en private sector. Als creatieve facilitator motiveert ze mensen creatief zelfvertrouwen op te bouwen en hun innovatieve potentieel in te zetten. Haar innovatieworkshops zijn energiek, inhoudelijk sterk en zitten vol met visualisaties. Uit je box? gegarandeerd!